Καλοκαίρι με δρεπάνι, τσουγκράνα και αμίλητο νερό
Ο θέρος και το αλώνισμα
Α. Τα παλιά χρόνια
Ο θερισμός ήταν σωστό πανηγύρι. Άρχιζε στις αρχές του Ιούνη και τελείωνε μέσα Ιουλίου. Οι κάτοικοι του χωριού μετακόμιζαν οικογενειακώς στα χωράφια και έμεναν στις καλύβες σχεδόν όλο το καλοκαίρι. Φόρτωναν στα μουλάρια τα πράγματά τους και ξεκινούσαν για τα χωράφια. Μαζί τους έπαιρναν τις κότες, τις κατσίκες και ότι άλλο νόμιζαν απαραίτητο. Το χωριό ερήμωνε.
Στο θέρο συμμετείχαν όλα τα μέλη της οικογένειας. Ακόμα και τα μικρά παιδιά, τα οποία κουβαλούσαν νερό, εργαλεία κ.ά. Μάλιστα οι γυναίκες που είχαν μωρά τα φορτώνονταν στην πλάτη τους και θέριζαν.
Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν ήταν τα δρεπάνια, η παλαμαριά και το λελέκι.
Α. Τα παλιά χρόνια
Ο θερισμός ήταν σωστό πανηγύρι. Άρχιζε στις αρχές του Ιούνη και τελείωνε μέσα Ιουλίου. Οι κάτοικοι του χωριού μετακόμιζαν οικογενειακώς στα χωράφια και έμεναν στις καλύβες σχεδόν όλο το καλοκαίρι. Φόρτωναν στα μουλάρια τα πράγματά τους και ξεκινούσαν για τα χωράφια. Μαζί τους έπαιρναν τις κότες, τις κατσίκες και ότι άλλο νόμιζαν απαραίτητο. Το χωριό ερήμωνε.
Στο θέρο συμμετείχαν όλα τα μέλη της οικογένειας. Ακόμα και τα μικρά παιδιά, τα οποία κουβαλούσαν νερό, εργαλεία κ.ά. Μάλιστα οι γυναίκες που είχαν μωρά τα φορτώνονταν στην πλάτη τους και θέριζαν.
Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν ήταν τα δρεπάνια, η παλαμαριά και το λελέκι.
Η δουλειά άρχιζε νωρίς το πρωί με τη δροσιά. Όταν ο ήλιος ανέβαινε ψηλά, για να προστατευτούν, οι γυναίκες φορούσαν μια άσπρη μαντίλα, το τουλπάνι, ή ένα πανί, την κλάκα και οι άντρες καπέλα, τις ασκιάδες, που έφτιαχναν πρόχειρα από στάχυα ή αγόραζαν.
Στο αριστερό χέρι φορούσαν την παλαμαριά, ένα ξύλινο γάντι, για να πιάνουν τα στάχυα και να μην κόβονται και με το δεξί κρατούσαν το δρεπάνι για να τα κόβουν. Τα στάχυα τα έβαζαν δίπλα τους σε μικρούς σωρούς, τα δεμάτια.
Κάποιος είχε τη φροντίδα να τα δένει. Έκανε ζωνάρια από τα ίδια τα στάχυα, τα οποία προηγουμένως είχε βρέξει να μαλακώσουν και να μη σπάζουν. Στη συνέχεια τα φόρτωνε στα μουλάρια και τα μετέφερε στο αλώνι. Εκεί τα τοποθετούσε το ένα πάνω στο άλλο, φτιάχνοντας μικρούς λόφους, τις θημωνιές.
Στο αριστερό χέρι φορούσαν την παλαμαριά, ένα ξύλινο γάντι, για να πιάνουν τα στάχυα και να μην κόβονται και με το δεξί κρατούσαν το δρεπάνι για να τα κόβουν. Τα στάχυα τα έβαζαν δίπλα τους σε μικρούς σωρούς, τα δεμάτια.
Κάποιος είχε τη φροντίδα να τα δένει. Έκανε ζωνάρια από τα ίδια τα στάχυα, τα οποία προηγουμένως είχε βρέξει να μαλακώσουν και να μη σπάζουν. Στη συνέχεια τα φόρτωνε στα μουλάρια και τα μετέφερε στο αλώνι. Εκεί τα τοποθετούσε το ένα πάνω στο άλλο, φτιάχνοντας μικρούς λόφους, τις θημωνιές.
Όταν θερίζονταν όλα τα χωράφια, άρχιζε το αλώνισμα. Κάθε οικογένεια είχε το δικό της αλώνι κοντά στην καλύβα της. Το αλώνι ήταν ένας χώρος, τον οποίο προηγουμένως είχαν στρώσει με πλατιές πέτρες ή κοπριά αγελάδας διαλυμένη σε νερό. Η κοπριά έχει την ιδιότητα να σκληραίνει αφού στεγνώσει. Αυτό το έκαναν για να μη βγαίνει το χώμα από κάτω και ανακατεύεται με το σιτάρι. Στη μέση τοποθετούσαν έναν ξύλινο στύλο, στον οποίο έδεναν τα ζώα για να περιστρέφονται.
Έπαιρναν μερικά δεμάτια και τα έστρωναν στο αλώνι. Μετά ζεύανε στα μουλάρια ή στα βόδια τη δοκάνη. Η δοκάνη ήταν ένα πλατύ ξύλο, που στο κάτω μέρος είχε κοφτερές πέτρες. Πάνω στην δοκάνη καθόταν ένας άνθρωπος για να δίνει βάρος. Καθώς γύριζαν τα ζώα, η δοκάνη έκοβε στα στάχυα και έβγαινε το σιτάρι.
Επειδή όμως ήταν ανακατεμένο με άχυρα, για να το ξεχωρίσουν έπρεπε να το λιχνίσουν. Προϋπόθεση για να γίνει το λίχνισμα ήταν να φυσάει. Γι αυτό φρόντιζαν τα αλώνια να είναι σε ύψωμα. Γέμιζαν έναν κουβά με σιτάρι και άχυρα και τον άδειαζαν από ψηλά πάνω σε ένα χαλί. Τα άχυρα, που ήταν ελαφρότερα από το σιτάρι, τα έπαιρνε ο αέρας και το σιτάρι έπεφτε κάτω. Τέλος το κοσκίνιζαν με ένα κόσκινο, το δερμόνι.
Ο θερισμός και το αλώνισμα κρατούσαν ως το τέλος του καλοκαιριού και το Σεπτέμβριο μετακόμιζαν πάλι στο χωριό.
Ο θερισμός και το αλώνισμα κρατούσαν ως το τέλος του καλοκαιριού και το Σεπτέμβριο μετακόμιζαν πάλι στο χωριό.
Β. Ο Θέρος και το αλώνισμα σήμερα
Τη δεκαετία του ‘70 έκανε την εμφάνισή της μία αλωνιστική μηχανή, η πατόζα, όπως την αποκαλούσαν, η οποία δεν ήταν αυτοκινούμενη, αλλά σταθερή σε ένα σημείο. Οι γεωργοί μετέφεραν τα δεμάτια στο σημερινό γήπεδο. Εκεί ήταν και η μηχανή η οποία αλώνιζε. Έριχναν τα δεμάτια μέσα στη μηχανή και από ένα σημείο έβγαινε το σιτάρι και από ένα άλλο το άχυρο. Αυτό ξεκούρασε αρκετά τους γεωργούς, αλλά η μεταφορά των δεματιών από τα χωράφια δεν ήταν μόνο κουραστική αλλά έπρεπε να έχουν και πολλά μουλάρια.
Λίγα χρόνια αργότερα ήρθε η πρώτη αυτοκινούμενη θεριζοαλωνιστική μηχανή, η οποία θέριζε και αλώνιζε. Οι σημερινές μηχανές παρέχουν πολλές ευκολίες στους γεωργούς, αφού διαθέτουν και κλιματισμό για τις μεγάλες ζέστες του καλοκαιριού.
(πηγή: Δημοτικό Σχολείο Στάνου Χαλκιδικής)
Τη δεκαετία του ‘70 έκανε την εμφάνισή της μία αλωνιστική μηχανή, η πατόζα, όπως την αποκαλούσαν, η οποία δεν ήταν αυτοκινούμενη, αλλά σταθερή σε ένα σημείο. Οι γεωργοί μετέφεραν τα δεμάτια στο σημερινό γήπεδο. Εκεί ήταν και η μηχανή η οποία αλώνιζε. Έριχναν τα δεμάτια μέσα στη μηχανή και από ένα σημείο έβγαινε το σιτάρι και από ένα άλλο το άχυρο. Αυτό ξεκούρασε αρκετά τους γεωργούς, αλλά η μεταφορά των δεματιών από τα χωράφια δεν ήταν μόνο κουραστική αλλά έπρεπε να έχουν και πολλά μουλάρια.
Λίγα χρόνια αργότερα ήρθε η πρώτη αυτοκινούμενη θεριζοαλωνιστική μηχανή, η οποία θέριζε και αλώνιζε. Οι σημερινές μηχανές παρέχουν πολλές ευκολίες στους γεωργούς, αφού διαθέτουν και κλιματισμό για τις μεγάλες ζέστες του καλοκαιριού.
(πηγή: Δημοτικό Σχολείο Στάνου Χαλκιδικής)
Δες κι αυτά!!!
Παραδοσιακό αλώνισμα:
Παραδοσιακό αλώνισμα:
|
|
Ο θερισμός σήμερα: